Songklanakarin : E-Journal of Social Sciences & Humanities - Vol. 8, No. 2 (2002)

Home | Current | Archives | About | Login | Notification | Contact | Search

Songklanakarin : E-Journal of Social Sciences & Humanities > Vol. 8, No. 2 (2002)

open journal systems

วิวัฒนาการและรูปแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของชุมชนชาวประมงทะเลน้อย จังหวัดพัทลุง

ศิริจิต ทุ่งหว้า, ภาควิชาพัฒนาการเกษตร คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
อะแว มะแส, ภาควิชาพัฒนาการเกษตร คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
ยุคล เหมบัณฑิต, สำนักงานประมงอำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง

Abstract
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิวัฒนาการและรูปแบบของการจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนประมงทะเลน้อย เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ดำเนินการศึกษาจากเอกสารทางประวัติศาสตร์ และการประเมินชนบทแบบเร่งด่วน (RRA) โดยใช้เทคนิคการเดินสำรวจสภาพพื้นที่และเก็บข้อมูลด้วยวิธีการสังเกต รวมทั้งสัมภาษณ์ผู้ให้ข่าวสารสำคัญและผู้สูงอายุแบบเจาะลึกโดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง ผลการศึกษาได้แบ่งวิวัฒนาการและรูปแบบการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมของชุมชนประมงทะเลน้อย เป็น 4 ช่วงเวลาคือ (1) ช่วงก่อน พ.ศ.2500 การจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนเป็นรูปแบบการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการยังชีพเป็นหลัก รัฐมีมาตรการสงวนพื้นที่จำนวน 6,110 ไร่ เพื่อรักษาพันธุ์สัตว์น้ำ (2) ช่วง พ.ศ.2500-2515 การจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนเปลี่ยนเป็นรูปแบบการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างอิสระโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อทั้งการยังชีพและการค้าควบคู่กัน ทำให้สภาพแวดล้อมบริเวณทะเลน้อยเริ่มเปลี่ยนแปลงไป (3) ช่วง พ.ศ.2516-2530 การจัดการทรัพยากรธรรมชาติของชุมชนเป็นรูปแบบการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างสูงสุด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการค้าเป็นหลัก สภาพแวดล้อมรอบบริเวณทะเลน้อยเสื่อมโทรมลงอย่างรวดเร็ว รัฐจำเป็นต้องใช้มาตรการอนุรักษ์ เพื่อฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้คงอยู่ (4) ช่วง พ.ศ.2531-ปัจจุบัน ชุมชนได้รับผลกระทบจากการเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในช่วงที่ผ่านมา จึงมีการใช้รูปแบบจัดการทรัพยากรธรรมชาติพร้อม ๆ กันไปทั้งการสงวน การอนุรักษ์ การพัฒนา และการใช้ประโยชน์ เพื่อฟื้นฟูสภาพสิ่งแวดล้อมให้ดีขึ้นอันจะนำไปสู่การพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในระยะยาว คำสำคัญ : การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, ชุมชนชาวประมง, วิวัฒนาการ, รูปแบบ The main objective of this study was to investigate evolutionary patterns of natural resources management in Thale Noi fishing community. Qualitative inquiries were employed in the study. Data were collected by means of reviewing existing literature on historyo of the area and Rapid Rural Appraisal (RRA). RRA techniques employed included transect walk for mapping, observation, and indepth interview of key informants and elders using semi-structured questionnaire. Four evolutionary periods were found : (1) prior to 2500 B.E., natural resources were used mainly for subsistence livelihoods, with a state-preserved area of 6,110 rai for preserving aquatic animals; (2) 2500-2515 B.F., the resources utilization pattern appeared in the form of a combination of maximizing benefit from the resources and for commercial purposes; environmental pressures increased and the government began to introduce a conservation approach of resources management (4) 2531 B.E., -present, the community has been affected by severe resources degradation in the earlier period, a integrated management approach has been undertaken as an attempt to preserve the balance of nature. Keywords : Evolution, fishing community, natural resources and environment management, patterns

Full Text: PDF

Research
Support Tool

For this
peer-reviewed article

Context

Action

Home | Current | Archives | Forum | About | Login | Notify | Contact | Search

Songklanakarin: E-Journal of Social Sciences & Humanities. ISSN: 0859-1113

*บทความทุกเรื่องจะได้รับการตรวจสอบความถูกต้องทางวิชาการโดยผู้ทรงคุณวุฒิ *ข้อความและบทความในวารสารสงขลานครินทร์เป็นแนวคิดของผู้เขียน มิใช่เป็นความคิดเห็นของคณะผู้จัดทำและมิใช่ความรับผิดชอบของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ *กองบรรณาธิการไม่สงวนลิขสิทธิ์การคัดลอก แต่ให้อ้างอิงแสดงที่มา
*All articles submitted for publication will be assessed by a group of distinguished reviewers. *The university and the editorial board claim no responsibility for the contents or views expressed by the authors of individual articles. *Copying is allowed freely, provided acknowledgement is made thereof.

© since 1994. All rights reserved by Prince of Songkla University, Thailand

จำนวนผู้เยี่ยมชม

ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายน 2548